Yenidoğan bebeklerde sarılık için öncelikle şunu söylemeliyiz ki panik yapmayın ve kendinizi fazla üzmeyin çünkü yeni doğan bebeklerin birçoğu yenidoğan sarılığına yakalanır neredeyse normal bir durumdur.
Bunun en büyük sebebi ise acemiliktir yada tecrübe yetersizliğidir. Kısaca açıklamak gerekirse; yenidoğan bebek memeden süt emer, anne de bebek ne güzel sürekli emiyor ve uyuyor, diye düşünür ancak anne bebeğin ağzından midesine giden süt miktarını göremez, ölçemez. Memeden süt az geliyor olabilir. Kan değerlerinden dolayı, sarılıktan dolayı uyur bebek.
Annenin sütünün yeterli gelmesi için genelde birkaç gün geçmesi gereklidir. Bu birkaç günde de bebek yetersiz süt ile beslenirse kanındaki sarılık değerleri harekete geçer. Bunun çözümü ise ya süt sağma pompası ile sağıp bebeğin ne kadar süt içtiğini ölçmek veya bebeği memede emzirdikten sonra yiyebildiği kadar da mama vermektir.
İlk birkaç gün anne sütü ve mama birlikte verilmesi bu tür sarılığın tedavisi daha doğrusu oluşmasını engellemesi için çok önemlidir. Bizzat tecrübe ettiğimiz bu durumu tavsiye ediyoruz.
Ayrıca bebeğin sarılığı geçse bile vücudundaki sarı rengin geçmesi birkaç ay sürebilir. Aslında kanındaki bilirubin değerleri normaldir ama ten renginin normalleşmesi biraz uzun sürer ve çok önemsenmesi gereken bir durum değildir. Kandaki değerlere bakılmalıdır.
Doktorunuz veya hemşire her ne kadar da size, bebeğinize anne sütünden başka bir şey vermeyin dese de, bebeğinizi sarılığa yakalatmamak için lütfen bu yazımızı sonuna kadar okuyun.
Yeni doğan sarılığı aslında; bir bebek anne karnında sıvı içinde bulunduğu için akciğerleri kullanım dışıdır. Bebek için gerekli olan oksijen göbek kordonu ile anne kanından bebeğin organlarına taşınır. Kanda bulunan eritrosit adlı madde oksijen taşımak için özelleşmiş bir yapıdır ve bebek için gerekli olan oksijeni o taşır.
Bu sürecin ardından dünyaya gelen bebeğin akciğerlerinin devreye girmesi için hemoglobinlerde değişiklikler olması gerekmektedir. Bu değişiklik için neredeyse her kan hücresi yıkıma uğrar ve bu yıkımın ardından Yeni doğan bebeklerde sarılığa neden olan etken ‘bilirubin’ ortaya çıkar.
Bilirubin Vücuttan Nasıl Atılır?
Bu maddeyi vücuttan atmanın tek bir yolu idrardır. Bilirubin maddesi atımı sırasında vücut yeni hemoglobinler sentezleyerek kan dengesini kurmaya çalışır. İşte bu evrede bebeğin beslenmesine oldukça dikkat edilmelidir. Çünkü eğer bebek yeterince beslenemezse vücudundan idrar çıkışı yetersiz olur ve bu durumda bilirubin maddesi atılamaz. Atılamayan bilirubin maddesi yeni doğan sarılığına sebep olur.
Yeni Doğan Bebeklerin Sarılık Olma Nedeni
Bir bebek prematüre veya olması gerekenden daha az ağırlıkta doğduysa, beslenmesi iyi değilse, anne ile arasında kan uyuşmazlığı varsa, annede diyabetik bir hastalık varsa, bebekte bir kalp rahatsızlığı varsa, anne karnında kordon yoluyla bebeğe çok fazla kan geçtiyse yeni doğan sarılığına yakalanma riski oldukça yüksek olan gruptadır.
Yenidoğan Bebeklerde Sarılık Çeşitleri
2 tip sarılık vardır. Fizyolojik ve anne sütü sarılığı olarak nitelendirilen bu sarılıklarda görülme oranı en yüksek olanı fizyolojik sarılıktır. Fizyolojik sarılık, kan yıkımı sonrası oluşan bilirubin maddesinin yeteri kadar hızlı olarak vücuttan atılamaması durumudur. Hızının yavaş olmasından dolayı bilirubin seviyesi kanda artış gösterir ve sarılık başlar. Bilirubin maddesinin tamamen atımı sonrası bu hastalıkta sona erer. Anne sütü sarılığı ise sütte bulunan bir maddeden kaynaklı gerçekleşir ve başka etkenler yoksa yaklaşık 1 gün boyunca süt verilmez ve daha sonra devam edilirse hastalık ortadan kalkar.
Yeni Doğan Bebekte Sarılık Belirtileri
Bir bebeğin sarılık olup olmadığını anlamak için vücudundaki değişikliklere bakmak yeterlidir. Öncelikle göz akarlında oluşan sararmalar, burun çevresinde ve yüzün genel hatlarında beliren sarı renk bu hastalığın belirtisidir ve hastalığın ilerlemesi halinde tüm gövdeye yayılan bir hastalıktır. Sağlıklı bebeklerde gerçekleşen fizyolojik sarılık belirtileri 3-5 günlerde ortaya çıkar ancak altında başka neden yatan ve bu sebepten dolayı sararan bebeklerin belirtileri daha sonra da çıkabilir. Sarılığın gözlenmesi mutlaka gün ışığında yapılmalıdır. Kanında bilirubin artan bebekte emme isteğinin yerini uyuma isteği alır. Uyuyan bebek beslenemez ve bilirubin seviyesi artar. Bu şekilde bir döngü olur. Bu tür semptomlarda mutlaka doktora danışılmalıdır.
Yenidoğan Bebeklerde Sarılık Değerleri
Doğundan sonraki ilk haftada normal bir bebeğin kanındaki bilirubin değeri 12 mg’ın altında olması gereklidir. Bu durumda sarılık yoktur. Ancak bilirubin değeri 17 mg’ın üzerinde ise tedavi ve takip gerektirebilir. Doktorunuz bu konuda sizi yönlendirecektir.
Yenidoğan Sarılığı Evde Nasıl Tedavi Edilir?
Yeni doğan bebeklerde sarılığın tedavisi için fototerapi yöntemi kullanılmaktadır. Bu tedavi yöntemiyle bebek hem annesinden ayrılmaz hem de evde tedavi edilebilir. Evde yenidoğan sarılığı tedavisi yapmanın bazı koşulları vardır. Bunlardan birisi ise çocuk prematüre olmamalıdır ve başka bir hastalıktan ötürü sarılık yaşamamalıdır. Özel bir floresan altında tutulan bebek gözleri etkilenmemesi adına kapatılır ve ev koşulları fototerapi almaya müsait evlerde hastanelerin evde tedavi birimleri tarafından verilen cihazlar sayesinde bir hemşire eşliğinde bebeğin tedavi aşamalarında kanın bilirubin aşamaları ölçülerek tedavinin devam edip etmeyeceği hususunda doktora danışılır.
Evde Fototerapinin avantajları
Yoğun miktarda sarılık olmayan çocuklarda kandaki bilirubin seviyesinin ayarlanmasını sağlar. Fototerapi alan bebek ev koşullarında olduğu için sütle beslenmesi oldukça kolay hale gelir. Annesinden ayrılmayan bebek huzursuz olmaz ve iyileşmesi daha kolay bir hale gelir.