Son yıllarda sanatçılardan duyup isimlendirdiğimiz, fakat çoğumuzun yıllardır yaşadığı tükenmişlik sendromu, çalışan ve bütün günü dışarıda geçiren insanlarda daha fazla görülen bir hastalıktır. Hayattan bıkma, çalışmama isteği, beklentilerin boşa çıkması sonucu oluşan hayal kırıklığı, tükenmişlik sendromunun en sık karşılaşılan belirtileridir. Tükenmişlik sendromu yaşayan kişilerde işe gitmeme isteği veya işi bırakıp kaçma görülebilir. Bu hastalık beraberinde depresyon ve anksiyete bozukluğunu getirecektir. Tükenmişlik sendromu; çok yoğun çalışan, sosyal hayatına ve arkadaş çevresine yeterli vakti ayıramayan, iş hayatında kendine uygun arkadaşlıklar geliştiremeyen ve çevresinden destek göremeyen kişilerde daha fazla yaşanmaktadır. Erken fark edilip, gerekli şekilde tedavi edilmeyen hastaların, intihar eğilimine girebileceği belirtilmektedir. Bu sebeple iş hayatında yoğun problemler yaşayan, işe gitmek istemeyen ve işinde mutsuz olan kişilerin, kısa süre içinde bir uzmandan yardım alması önerilmektedir. Mutsuz olduğunu fark edip, uzun süre doktora başvurmayan kişiler, iş yaşantısında, parasal dengesinde ve sosyal ilişkilerinde büyük problemler yaşayabilmektedir.
Tükenmişlik Sendromunun Belirtileri Nelerdir?
Genellikle çok yoğun çalışan ve iş ilişkilerini çok dengeli kuramayan kişilerde görülen tükenmişlik sendromunun belirtileri; işten vakit bulup kendi kişisel ihtiyaçların karşılanamaması, isteksizlik, çaresizlik ve umutsuzluktur. Bu sürecin ardından kaçışlar başlar. Kazanç ne olursa olsun işi bırakma isteği, çevre ve arkadaşlar ile sağlıklı ilişki kuramama, yorgun ve halsizlik şeklinde devam eder. Yapılan bazı araştırmalar, tükenmişlik sendromunu ev kadınlarının da yaşayabildiğini göstermiştir. Bunun sebebi ise ev ve çocuklar arasında sıkışan kadınların, duygusal davranıp herkesin derdi ile ayrı ilgilenmesi sonucunda kendini çaresiz ve bitkin hissetmesidir. Uzun bir koşuşturmanın sonunda ne kadar çaba gösterilirse gösterilsin, hiçbir şeyin düzeltilemeyeceği inancı başlayacaktır.
Tükenmişlik Sendromu En Çok Kimlerde Görülür?
Tükenmişlik sendromu, en çok idealist yaşayan ve çevresindeki problemlerin üstesinden gelebileceğine inanan kişilerde görülür. Hastalığın ilk evrelerinde kişi işine ve çevresine daha fazla koşarak, her sorunun üstesinden gelebileceğine inanır. Gerek fiziksel olarak gerek psikolojik olarak daha fazla koşturarak tüm sorunları aşmak için çaba gösterir. Gerekirse uykusuz kalır, gerekirse gergin çalışma ortamına ayak uydurur. Bu aşamada hasta gelecekle ilgili büyük beklentiler içindedir. Fakat hasatlığın ikinci aşamasında, fiziksel yorgunluklar ve güç kaybı görülmektedir. Hasta, beklentilerinin karşılanmadığını düşünür ve çaba göstermenin bir işe yaramadığını görür. Hastalığın üçüncü aşamasında isteksizlikler başlar. Artık kişi yaptığı işlerin bir karşılığı olmadığını ve boşa çaba gösterdiğini düşünmeye başlayacaktır. Üstesinden gelmeye çalışılan problemler, kişiyi rahatsız edecek ve ümitsizlik başlayacaktır. Hastalığın son aşaması ise çaresizliktir. Tepki verememe, duyarsızlık ve güç kaybı bu aşamada yaşanır. Kişi gelecek ile ilgili tüm beklentilerinin boşa çıktığını düşünür ve kendini çaresiz hissederek kaçmaya başlar. Bu kaçışlar bazen öyle ansızın olur ki onca süre verilen emek tamamıyla boşa çıkacak, iş yaşantısı altüst olacaktır.
Tükenmişlik Sendromundan Korunmak İçin Neler Yapılabilir?
Tükenmişlik sendromundan korunmak için erken alınması gereken bazı tedbirler vardır. Sosyal hayatın ön plana çıkartılmasına yönelik bu tedbirler sayesinde, hastalık ilerlemeden kontrol altına alınabilir.
– Kişiyi daha mutlu edecek bir işe başlanması hastalık oluşumunu erkenden önleyecektir. Daha çok kazanmak için veya daha popüler olmak için seçilen işler, her zaman kişinin beklentilerini karşılamayabilir.
– Düzenli olarak spora başlamak ve değişik hobiler edinmek, sosyal hayatı tekrar düzenlemek amacı ile önerilmektedir. Zihni dinlendiren müzik ve resim kursları, açık havada yapılan spor faaliyetleri, yeni arkadaşlıklar kurulması için faydalı olacaktır.
– Sanat faaliyetlerini takip etmek, zihin yorgunluğunu önleyecek ve hayattan zevk almanızı sağlayacaktır. Resim sergileri, tiyatro gösterileri eğlenceli zaman geçirmek için idealdir.
– Sağlıklı beslenmek ve bitki çayları kullanmak, zihin bulanıklığını önler ve uyku düzenini sağlar. Özellikle papatya, rezene ve ada çayı, kısa süre içinde psikolojik yorgunluğun önüne geçer. Her gün düzenli uyumak da dinç kalkmanızı garanti eder.
– Zevke göre değişen bir müzik aleti çalmak, hem yeni arkadaşlıkların oluşmasını hem psikolojinizin düzelmesini sağlayacaktır. Bağlama, keman, gitar kursları fark etmediğiniz yeteneklerinizi ön plana çıkartabilir.
– Hayattan zevk almayı bıraktığınız anda, bir psikologdan yardım almak gelecekte oluşabilecek ruhsal sorunların önüne geçecektir. Tek veya gurup terapileri ile iş ve sosyal ilişkiler tekrar düzenlenebilir.
Tükenmişlik Sendromu Tedavi Edilmezse Nasıl Sonuçlar Ortaya Çıkabilir?
İlk başlarda fark edilmeyen tükenmişlik sendromu; iş hayatında aksamalara, maddi olarak zora düşmeye, ailevi ilişkilerin bozulmasına, arkadaş kayıplarına yol açabilmektedir. Kişi yalnızlığa düşer ve ileriki zamanlarda ise alkol ve sigara bağımlılığı ortaya çıkar. Bu sebeple hastalığın yeni başladığı dönemlerde, doktora başvurmak ve tedavi olmak büyük önem taşır. Tedaviye ek olarak kişinin yetişemediği işler için yardımcı tutulması, kişinin yeni ortamlara girmesi için desteklenmesi ve sosyal hayatına ağırlık vermesi önerilmektedir. Çoğu zaman ilaç kullanmadan düzeltilebilen tükenmişlik sendromu, günümüzde kariyer planları yapan ve durup dinlenmeden çalışan bireylerin, en sık karşılaştığı sağlık sorunları arasındadır.