Protein Ne İşe Yarar? Hayvansal Ve Bitkisel Protein Kaynakları Nelerdir?
İnsan vücudunun belli oranda proteine, vitamine, yağa, karbonhidrata, minerallere ve suya ihtiyacı vardır. Sağlıklı kiloya, enerjiye sahip insanlar ise alınması gereken bu besin guruplarından, dengeli bir şekilde tüketiyor demektir. Aşırı kiloya sahip insanların, günlük beslenme listesi, diyetisyen tarafından tekrar hazırlanmalıdır. Tüm bu besin guruplarının dengeli bir şekilde paylaştırıldığı beslenme listesi, kısa süre içinde kilo vermeyi, vücudun enerji kazanmasını, genç ve diri görünmeyi sağlar. Son yıllarda yapılan diyetlerin, başrolünde genellikle protein diyetleri vardır. Kasların güçlenmesi, hafızanın canlanması ve enerji kazanmak için gerekli olan protein, fazla tüketildiğinde vücutta bazı yan etkileri olabilmektedir. Bu sebeple protein ağırlıklı yapılan diyetlere dahi, eşit oranda vitamin ve mineral eklenmelidir. Yine bu diyeti uygulayan kişilerin bol su içmesi ve vücuttaki toksinlerden kurtulması önemlidir. İçilen su, yüksek oranda tüketilen proteinin karaciğere hasar vermesini önler, böbreklerin fonksiyonlarını düzenler ve toksinlerin vücuttan en kısa sürede atılmasını sağlar.
Protein Nedir?
Protein; insan vücudu tarafından üretilmeyen, dışarıdan besinlerden alınması gereken ve hücrelerin büyüyüp gelişmesini sağlayan bir besin türüdür. Kasların güçlenmesini, kan yapımını ve vücudun direncini sağlar. Dünya sağlık örgütü tarafından açıklanan verilere göre sağlıklı bir insanın, ağırlığının 0.45 gramı kadar protein tüketmesi gerekmektedir. Bu orana göre kişi alması gereken proteini hesaplamak için önce kendi ağırlığını bulmalı ve bunun 0.45 gramını hesaplamalıdır. Bu oran erkeler için yaklaşık 70 gram, kadınlar için 60 gramdır. Erkek ve kadınların, alması gereken protein miktarını üç öğüne bölerek tüketmesi önerilir.
Protein Ne İşe Yarar?
Protein, hücrelerin büyümesini ve tamir edilmesini sağlar. Daha açık bir deyimle, vücutta onarılması gereken yerlerin onarımı için gerekli olan enerji proteinler tarafından sağlanır. Kasların, saçların, dişlerin, derinin hatta saçların sağlığı için protein alınmalıdır. Gün içinde tüketilen besinler, karaciğerde ayrıştırılır. Proteinler bu besinlerden biridir. Vücutta hasar gören bölgeleri, karaciğer tarafından gönderilen protein onaracaktır. Saçların daha çabuk uzaması ve canlı olması, dişlerin sağlıklı olması, tırnakların güçlü olması, kasların güçlü ve dayanıklı olması gün içinde alınan protein oranına bağlıdır. Özellikle çocukların, hamile ve emziren kadınların daha yüksek oranda protein içeren besinler ile beslenmesi gerekir. Çocukların hızlı gelişimi için, hamile kadınların ise karnındaki fetüsün oluşumu ve gelişimi için günlük protein alımına dikkat etmesi gerekir. Yeni doğum yapmış kadınlar, bebeğini emzirirken, bebeğine ve kendine yetecek oranda protein almalıdır. Çünkü alınan proteinin bir kısmı, sütle birlikte bebeğin gelişimine harcanır.
Hangi Besinlerde Protein Vardır?
Hayvansal ve bitkisel protein kaynakları mevcuttur. Hayvansal protein kaynakları; et, süt, yumurta ve peynir, çökerlik gibi süt ürünlerinden karşılanır. Bitkisel protein kaynakları ise baklagiller ve kuru yemişlerdir. Vejetaryen beslenen kişilerin, günlük protein ihtiyacını bitkisel protein kaynaklarından karşılaması gerekmektedir. Çünkü vücudun proteinsiz kalması, kasların ve kemiklerin erimesine, bazı hafıza kayıplarının yaşanmasına, saçlarda tırnaklarda problemler yaşanmasına sebep olur. Ayrıca protein içeren besinler yazımıza da göz atabilirsiniz.
Protein Bakımından Zengin Hayvansal Gıdalar
Et, balık, süt, yumurta, peynir ve yumuşakçalardır. Son yıllarda yapılan araştırmalar neticesinde, çocuklar da dâhil her insanın bir adet yumurta tüketmesi gerektiği açıklanmıştır. İçeriğindeki yüksek protein sayesinde, günlük tüketilmesi gereken protein ihtiyacının büyük çoğunluğunu yumurta tek başına karşılar. Bu sebeple de kas geliştirme sporu ile uğraşanların, fazla sayıda yumurta tüketmesi önerilmektedir.
Protein Bakımından Zengin Bitkisel Gıdalar
Tahıllar, bezelye, soya, mercimek, kuru fasulye gibi besinlerdir. Et tüketmeyen insanların protein ihtiyacını bu besinlerden karşılaması mümkündür. Fakat bitkisel protein kaynaklarının aminoasit oranı, hayvansal protein kaynakları kadar yüksek değildir. Bu sebeple vejetaryen beslenen insanların, aminoasit dengesini başka şekilde telafi etmesi gerekmektedir.
Protein Eksikliği Nelere Yol Açar?
Eksik protein, ilk olarak kas ve kemikleri etkileyecektir. Kaslarda güçsüzlük ve kemiklerde erime meydana gelir. Kişi halsiz ve yorgun olur. Vücutta B12 eksikliğine bağlı, hafızada zayıflama, unutkanlık görülür. Saçlarda kuruma, kırılma ve dökülme, dişlerin çürümesi, deride oluşan yaraların geç iyileşmesi gibi belirtiler verir. Vücut zayıf düştüğü için değişik hastalıkların oluşumu kaçınılmaz olacaktır.
Protein Fazlası Nelere Yol Açar?
Özellikle böbrek hastalarının, günlük protein alımını kontrol altında tutması önerilmektedir. Proteinin sebep olduğu azot fazlası, böbrek hastalarının fonksiyonlarının bozulmasına yol açabilmektedir. Protein fazlası; Karaciğer hastalıklarına ve böbrek hastalıklarına yol açabilir. Son yıllarda yapılan Protein ağırlıklı diyetlerin de bu sebeple kısa süreli uygulanması ve beraberinde bol sebze tüketilmesi önerilmektedir. Bu diyetlerin doktor kontrolünde yapılması ve aralıklarla tahlil yapılarak devamına karar verilmesi gerekir. Diyetisyen eşliğinde yapılmayan protein diyetlerinin 15 gün gibi kısa süreli uygulanması önerilmektedir. Bir hafta ara verilerek tekrar 15 gün diyete devam etmek mümkündür.
Protein Ağırlıklı Diyet Listesi Nasıl Olmalıdır?
Diyet listelerinin tamamında günlük alınması gereken protein hesaplanır. Her sabah bir adet yumurta, iki dilim peynir ve yanında tam tahıllı iki dilim ekmek, uygun bir kahvaltı olacaktır. Öğün arasında az miktarda ceviz, badem veya fındık, öğle yemeğinde ise sebze önerilir. Yine öğün arasında kayısı, incir gibi kuru meyveler ve akşam bol protein içeren etin yanında, bol salata önerilmektedir. Bu diyet listesinde, bol miktarda protein, aynı zamanda sebze ve tam tahıllı ekmek bulunmaktadır. Sadece proteinden oluşan diyetler, kısa süre içinde kilo verdirmesine rağmen, böbrek ve karaciğer fonksiyonlarını kısa sürede bozabilir. Evde bu diyeti uygulamak isteyenlerin bol sıvı alımına ve her gün iki litre su içmeye özen göstermesi gerekir. Yine yeşil çay, her gün iki bardak içilerek bedenin toksinlerden arındırılması mümkündür.