Çikolata Kisti (Endometriozis) Nedir, Neden Olur ve Belirtileri İle Bitkisel ve Tıbbi Tedavisi
Çikolata Kisti Nedir: Endometrium adlı hücrelerin; rahim bölgesinin dışında herhangi bir alan(genellikle; yumurtalık, rahim, iç karın zarı) üzerine yerleşke göstererek; rahim içerisinde her ay sürdürdükleri faaliyetleri devam ettirmeleri Endometriozis, halk arasında bilinmekte olan adı ile çikolata kisti denir.
Endometrium Nedir?
Endometrium hücreleri; rahim bölgesinin iç katmanında yer alarak adet kanamasının oluşumuna sebebiyet verir. Mensturasyon sürecinin dışında 3 ila 5 cm’lik bir kalınlığa sahip olan endometrium; adet evresinden hemen önce salgılanmakta olunan hormonların etkisiyle birlikte ortalama olarak 9 ila 15 cm’ye kadar kalınlaşabilmektedir. Bu kalınlaşma rahimde bulunmakta olan yumurtaların olgunlaşmasından kaynaklanmaktadır. Adet evresinde yumurtalık tüplerinden çıkan yumurta; sperm tarafından döllenme işlemine tabii tutulursa, yaklaşık olarak 5 gün içerisinde embriyo olarak rahme tutunur ve gelişim göstermeye devam eder. Eğer yumurta adet evresi içerisinde sperm tarafından döllenme işlemine tabii tutulmaz ise; rahim içerisinde kalınlaşmış olan tabaka bir miktar kan ile vücuttan atılır.
Neden Çikolata Kisti Olarak Adlandırılır?
Endometriozis kistine çikolata kisti denilmesinin sebebi; içerisinde birikim oluşturan sıvının renk ve biçimsellik açısından çikolatayı andırmasıdır. Endometriozis kistine enderlikle iki overde birden rastlanır. Genellikle tek bir yumurtalık üzerinde oluşum gösterir. Meydana gelen kistlerin minimal boyutu 4 cm olarak gözlenirken, maksimal olarak 15 cm’e kadar büyüme gösterebilir.
Çikolata Kisti( Endometriozis) Belirtileri Neden Olur?
Çikolata kisti yani endometriozis rahatsızlığına sebebiyet vermekte olan faktörlerin başında genetik etmenler neden olur. Kadınlarda üreme çağı olarak adlandırılmakta olunan dönem içerisinde ortaya çıkmaktadır. Üreme çağı içerisinde yer alan kadınlar arasında %10 oranında oluşum göstermektedir.
Endometriozis; infertilite (kısırlık) problemi yaşamakta olan her 10 kadın arasında ortalama olarak 3’ünün infertilite sebebi olarak yer almaktadır.
Çikolata Kisti( Endometriozis) Belirtileri Nelerdir?
- Kasıklarda kronik olarak görülmekte olan ağrı hissiyatı.
- Cinsel ilişki sırasında meydana gelen ağrı hissi.
- Adet evresinin sancılı şekilde seyretmesi belirtileri arasındadır.
- Sırt, bel ve karın bölgelerinde yoğun şekilde hissedilmekte olan ağrı.
- İdrarla beraber gözlenen kan.
- Dışkı ile beraber gözlen kan.
- Diyare (ishal) problemi.
- Konstipasyon (kabızlık) problemi.
- Sancılı bacak ağrısı.
- Vücudun belirli yerlerinde meydana gelebilen morarmalar.
- Adet evresi sürecinde görülen burun akması. Nadir de olsa belirtiler içindedir.
- İdrar yapma sırasında yanma hissiyatı da çikolata kistinin belirtileri sınıfındadır.
- İnfertilite (kısırlık).
Çikolata Kisti( Endometriozis) Evreleri
Endometriozis; over ve fallop tüplerinde oluşum göstermiş olan adezyon boyutu baz alınarak;
- Evre Minimal Endometriozis
- Evre Light Endometriozis
- Evre Medium Endometriozis
- Evre Severe Endometriozis, olarak 4 farklı evre üzerinde incelenir.
Gözlenmekte olan lezyonlar genellikle kahverengi olarak oluşum gösterse de; beyaz ve kırmızı renklerde de meydana gelebilmektedir. Minimal ve light endometriozis evreleri hastalığın başlangıç evreleri olarak addedilir. Medium ve severe endometriozis evreleri rahmin iç bölgesinde oluşum göstermekte olan yapışıklıkların ciddi boyutlara ulaşmış olabileceği evrelerdir.
Çikolata Kisti( Endometriozis) Tanısı ve Tedavisi
Endometriozis tanısının teşhis edilmesinde aşağıda belirtilmekte olunan üç metot kullanılmaktadır.
- Jinekolojik muayene uygulamaları.
- Ultrason görüntüleme uygulamaları.
- Kan testleri. Patolojik uygulamalar.
Endometriozis teşhisinin konulabilmesinde transvajinal metotlar oldukça önemli bir yer teşkil etmektedir. Vajinal ultrason yöntemi ile rahim içi katmanları, yumurtalık ve fallop tüpleri, myom ve oluşum göstermiş olan çeşitli tümörler kolaylıkla tespit edilir.
Vajinal ultrason ve jinekolojik muayenelerin sonuçları %90 oranında biyopsi sonuçları ile ortaklık göstermektedir.
Çikolata Kisti( Endometriozis)’den Korunma Metotları
Endometriozis hastalığının meydana geliş nedenleri henüz net olarak tanımlanmamış olması sebebiyle rahatsızlığın engellenmesi için yöntemler belirlenememiştir. Fakat doğum evresinin ardından hastalıkta gerileme meydana geldiği gözlenilmiştir.
Endometriozis; tedavi sürecinin ardından tekrarlanabilme özelliğine sahip olan bir hastalıktır. Bu sebeple tedavi sürecinin ardından koruma amaçlı olarak ilaç tedavisi uygulanmaya devam edilir.
Çikolata Kisti( Endometriozis) İle Kısırlık Arasındaki İlişki
Medium ve severe endometriozis evreleri içerisinde, üreme organları üzerinde meydana gelen anatomik deformasyon, yumurtalık ve fallop tüplerinde oluşum göstermekte olan tıkanık şüphesiz ki İnfertile’ye zemin hazırlamaktadır.
Minimal ve light endometriozis evrelerinde meydana gelebilecek olan infertilite her ne kadar halen tartışmaya açık bir alan olsa da kuşku götürmez bir sonuç mevcut ki oda; endomeriozis ile infertilite arasında paralellikle bir ilişli olduğudur.
Çikolata Kisti( Endometriozis) Ameliyatı ve Tedavi Seçenekleri
Endometriozis, diğer adı ile Çikolata Kisti’nin tedavi süreci iki alternatif doğrultusunda sürdürülmektedir.
- Cerrahi Endometirozis Ameliyat Tedavi Süreci
- Tıbbi Endometriozis Tedavi Süreci
Cerrahi Endometirozis Tedavisi: Endometriozis ameliyat tedavisi; hastanın öyküsü, yaşı ve gebe kalabilme isteğinin olup olmaması gibi etmenler baz alınarak sürdürülür. Cerrahi müdahaleler; overler ile tüp arasında meydana gelen deformasyonlar üzerinde etkili sonuç vermektedir.
Laparoskopiyle birlikte gerçekleştirilmekte olunan cerrahi uygulamalar;
- Rahim bölgesinde oluşum göstermiş olan yapışıklıkların ameliyat ile onarılması,
- Ovarian kistlerinin ameliyat operasyonu ile alınması,
- Endometriotik lezyonların yakılması,
- Voparizasyon işlemleridir.
Adet evresi içerisinde gözlenmekte olunan sancı ve ağrı gibi şikayetlerin indirgenmesi adına; rahim dokusun hemen arkasında yer almakta olan uterosakral dokunun yakılarak manipüle edilmesi ile gerçekleştirilmekte olunan LUNA metoduna başvurulur. Uygulanmakta olan bu yöntem hastaların ağrı ve sancı benzeri şikâyetlerinin giderilmesinde %85 oranında etkin sonuç sağlamaktadır.
Kronikleşmiş ve şiddeti daha yüksek seviyelerde seyretmekte olan şikâyetlerin deforme edilmesi için ise; presakral nörektomi ile problemli alana etki göstermekte olan sinirler tamamen kesilir.
Cerrahi müdahale doğrultusunda problemli bölgeden çıkarılmakta olunan kist kendisini çevrelemekte olan zarı soyulmak suretiyle çıkarılmaktadır. Böylelikle yumurtalık üzerinde tekrar meydana gelmesi ihtimalinin büyük ölçüde önüne geçilmiş olunur.
Kist dokusunun tamamının çıkarılabilmesinin mümkün olmadığı durumlarda ise lazer ve benzeri etmenler kullanılarak kalan doku manipüle edilir.
Tıbbi Endometriozis Tedavisi: Çikolata kisti hastalığının tedavi sürecinin tıbbi boyutunda ise uygulanmakta olunan işlemler genellikle;
- Yumurta üzerinde baskı meydana getirme,
- Adet döngüsünü durdurma,
- Hastalığın mevcut evresini geriletme doğrultusunda ilerlemektedir.
Bu nedenle tedavi sürecinde amaçlanan olguyu meydana getirebilmek adına bir takım tıbbi ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçlar;
- Doğum kontrol kaynaklı ilaçlar.
- GnRH ilaçları. (Yalancı menopoz durumu)
- Danazol.
Uzun zamandır endometriozis tedavisinde kullanımı olumlu sonuçlar meydana getirmekte olan Danazol isimli ilaç ve GnRH kaynaklı diğer ilaçların kullanımına ara verilmesi durumunda söz konusu olan şikâyetler yeniden oluşum gösterebilmektedir.
Çikolata Kistinin Bitkisel Tedavisi: Endometriozis zorlu bir süreç olduğundan bitkisel tedavi yerine vakit kaybetmeden uzman doktor tarafından kontrol edilmelidir. Testler sonucu çıkan değerler baz alınarak bitkisel ilaç tedavisi uygulamak uzman doktor tarafından belirlenir. Çikolata kisti iç hastalıkları bölümünde olduğundan patlarsa ne olur gibi sorulara taviz vermeden önce hemen tedaviye başlanmalı.
İnfertilite Tedavisinden Önce Endometriozis Tedavisi
İnfertilite hastalığını meydana getirmekte olan temel nedenlerden birini endometriozis problemleri oluşturmaktadır. Bu sebeple infertilite rahatsızlıklarında öncelikli olarak endometriozisden şüphe duyulur. Dolayısıyla da tedavi süreci bu ihtimalin göz önünde bulundurulması ile planlanılır. Endometriozis adına gerçekleştirilecek olan çeşitli tanı ve teşhis uygulamalarının ardından bu konu için ayrıca tedavi gerekip gerekmediği değerlendirilir.
Çikolata Kisti Tedavisinde Gerçekleştirilen Başlıca Aşamalar
- Ekspektan değerlendirme olarak adlandırılan bu aşamada; gebeliğin meydana gelip gelmediğine dair gözlem gerçekleştirilir.
- İlk aşamada negatif sonuç meydana gelir ise cerrahi laparoskkopi gerçekleştirilir.
- Ovulasyon indüksiyon uygulamaları.
- Fertilizasyon ( tüp bebek yöntemleri).